Παγίδα για τους Δήμους και τις Τοπικές Κοινωνίες το Πρόγραμμα Απόλλων.

 

Το Πρόγραμμα Απόλλων (άρθρο 103 επ. 5106/2024) που είναι σε τροχιά υλοποίησης αποτελεί ένα ακόμη εγχείρημα της Κυβέρνησης για να φανεί ότι πασχίζει για την καταπολέμηση της ενεργειακής ακρίβειας και ταυτόχρονα την εμπλοκή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στον ενεργειακό χώρο με τρόπο ώστε να αποτρέψει τις προσπάθειες, δειλές και περιορισμένες όντως, των Δήμων να προωθήσουν την αυτοπαραγωγή και την ενεργειακή δημοκρατία.

Το πρόγραμμα υποτίθεται ότι  στοχεύει στη μείωση του ενεργειακού κόστους των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α’ και Β΄ βαθμού, των Τοπικών και Γενικών Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων, των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης, καθώς των ενεργειακά ευάλωτων νοικοκυριών. Η όποια ενδεχόμενη μείωση όμως είναι ελεγχόμενη και σε καμία περίπτωση δεν είναι τόση όση θα ήταν με την αυτοπαραγωγή από συμμετοχικές ενεργειακές κοινότητες των Δήμων, των Συνεταιρισμών και των πολιτών- καταναλωτών.

Αντίθετα με την επιβολή των Περιφερειακών Ενεργειακών Κοινοτήτων επιδιώκεται ο έλεγχος τυχόν μελλοντικών πρωτοβουλιών των Δήμων και παράλληλα προστατεύεται η στρατηγική της επέλασης των ολιγαρχών της πράσινης ενέργειας καθώς συνεχίζουν αδιατάρακτα να επενδύουν σε βάρος της βούλησης των τοπικών κοινωνιών. Οι Περιφερειακές Ενεργειακές Κοινότητες του Προγράμματος Απόλλων θα αγοράζουν ρεύμα από ιδιώτες και θα το πουλάνε στα μέλη τους.

Τα ευάλωτα νοικοκυριά, δηλαδή οι  δικαιούχοι του Κοινωνικού Τιμολογίου, επαφίονται σε άλλη Ενεργειακή Κοινότητα πανελλαδικής εμβέλειας, η οποία θα συσταθεί από την ΕΕΤΑΑ ΑΕ, ως μοναδικό μέλος – νομικό πρόσωπο, και η οποία θα εντάξει στα έργα της το σύνολο των δικαιούχων ΚΟΤ Α΄. Τα ωφελούμενα μέλη – ενεργειακά ευάλωτα νοικοκυριά δεν θα αποτελούν και μέλη της εν λόγω κοινότητας. Άλλο ένα παράδοξο!!!

Ως θετικές επιλογές του Προγράμματος Απόλλων ορισμένοι θεωρούν α)  Την υλοποίηση των έργων, από την μελέτη – διαστασιολόγηση έως και την διαχείριση αυτών που πραγματοποιείται από τρίτους – ιδιώτες και δεν βαρύνει τους ίδιους τους Δήμους.  β)Το Πρόγραμμα Απόλλων προβλέπει τη σύμπραξη φορέων και θεσμών που βρίσκονται σε σημεία κλειδιά και παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ορθή υλοποίηση έργων.

Αυτά τα θεωρούμενα θετικά κινούνται στην λογική της μη αμφισβήτησης της κυρίαρχης στρατηγικής των ολιγαρχών  της πράσινης ενέργειας. Βρίσκονται δε στον αντίποδα της στρατηγικής για την αυτονομία και την αναβάθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Η διάταξη του άρθρου 103 παρ.  9β του 5106/2024 περιορίζει ασφυκτικά εάν δεν αποκλείει τους Δήμους που θα συμμετάσχουν να αναπτύξουν οι ίδιοι άλλα έργα αυτοπαραγωγής

Η διάταξη του άρθρου 104 παρ. 9γ  του 5106/2024 εισάγει έναν αδικαιολόγητο περιορισμό στο μέγιστο δυνατό ποσοστό συμμετοχής των Δήμων στα έργα που θα γίνουν μέσω του Προγράμματος Απόλλων, καθώς Δήμοι που έχουν αναπτύξει έργα εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού ισχύος έστω και 5kW μπορούν να συμμετέχουν μόνο έως 30% στο Πρόγραμμα, εν αντιθέσει με Δήμους που δεν έχουν κανένα έργο και οι οποίοι θα μπορούν να καλύψουν έως και το 50% της ενεργειακής τους κατανάλωσης. Είναι τιμωρητικός ο χαρακτήρας της διάταξης απέναντι σε Δήμους που ήδη παρά τα πολλαπλά εμπόδια, κατάφεραν να αναπτύξουν κοινοτικά έργα και να μειώσουν έστω και σε μικρό ποσοστό την ενεργειακή τους κατανάλωση.

Οι Περιφερειακές Ενεργειακές Κοινότητες έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τις αρχές της ελεύθερη, ανοιχτή και ισότιμη συμμετοχή των πολιτών τόσο στην κοινότητα όσο στα έργα που αναπτύσσονται από αυτή καθώς οι ενεργειακές κοινότητες ως συνεταιρισμοί διέπονται από τις 7 συνεταιριστικές αρχές, μεταξύ των οποίων είναι και η αρχή περί Εθελοντικής και Ελεύθερης Συμμετοχής. Με τον τρόπο αυτό υπονομεύεται αποφασιστικά η στρατηγική της ενεργειακής δημοκρατίας.

Λόγω του μοντέλου εξωτερικής χρηματοδότησης και εξωτερικής υλοποίησης και διαχείρισης των έργων, το Πρόγραμμα ενέχει τον κίνδυνο της μη διασφάλισης και της συνεταιριστικής αρχής περί Αυτονομίας και Ανεξαρτησίας, αλλά και της αρχής περί Οικονομικής Συμμετοχής των Μελών καθώς οι Ενεργειακές Κοινότητες Πολιτών, και οι Δήμοι ως μέλη αυτών, δεν θα έχουν ούτε το δικαίωμα ιδιοκτησίας αλλά ούτε το δικαίωμα διαχείρισης των σταθμών, χάνουν απευθείας το χαρακτηριστικό του αυτοπαραγωγού το οποίο αποτελεί και αναπόσπαστο ταυτοτητικό στοιχείο και των κοινοτήτων.

 

Μέσω του προγράμματος αξιοποιείται δεσμευμένος ηλεκτρικός χώρος τρίτων – ιδιωτών, ο οποίος δανείζεται με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας προς στους Δήμους. Το Πρόγραμμα Απόλλων υποκαθιστά ανεπαρκώς το δικαίωμα των Δήμων σε ηλεκτρικό χώρο, μέσω της χρηματοδότησης ήδη αδειοδοτημένων έργων ιδιωτών για τα επόμενα 20 χρόνια, και θεωρώντας εσφαλμένα ότι το δικαίωμά των Δήμων σε ηλεκτρικό χώρο μεταβιβάζεται – και εν τέλει ασκείται – από τρίτους ιδιώτες.

 

Δύνανται να χορηγείται στους επιλέξιμους σταθμούς επενδυτική ενίσχυση από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης και άλλες πηγές χρηματοδότησης. Οι ως άνω αναφερόμενοι πόροι θα έπρεπε να διατίθενται απευθείας στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και στα κοινοτικά έργα που αναπτύσσουν εντός των δικών τους ενεργειακών κοινοτήτων, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι θα αξιοποιηθούν οι πόροι προς την κάλυψη των ιδιαίτερων αναγκών κάθε Δήμου και κάθε Περιφέρειας. Είναι σαφές ότι η σχετική ρύθμιση αναφέρεται στο Ταμείο Ανάκαμψης εντός του οποίου προβλέπεται ειδική χρηματοδοτική υποστήριξη ενεργειακών κοινοτήτων ύψους 100 εκ. ευρώ. Τελικά θα πάνε στους ιδιώτες!!!

Προβληματισμό ακόμη δημιουργεί και η διάταξη του άρθρου 104 παρ. 8β του Ν. 5106/2024 βάσει της οποίας προβλέπεται ο καθορισμός χρεώσεων στους Δήμους για την ενέργεια που θα συμψηφίζουν.

Συμπερασματικά, το Πρόγραμμα Απόλλων αξιοποιεί τον θεσμό των Ενεργειακών Κοινοτήτων χωρίς όμως να ενσωματώνει τις αρχές οργάνωσης και λειτουργίας τους, έτσι ώστε τελικά να αποκαλύπτεται ο κεντρικός στόχος του Προγράμματος που είναι η χειραγώγηση των Δήμων για να μην αναπτύξουν πραγματικές αυτοτελείς ενεργειακές κοινότητες και να διαχειριστούν μόνοι σε συνεργασία με τους παραγωγικούς φορείς της τοπικής κοινωνίας τον ηλεκτρικό χώρο που τους αναλογεί και πρέπει να διεκδικήσουν.

Οι Δήμοι αντί να σπεύσουν να εγκλωβιστούν στις Περιφερειακές Ενεργειακές Κοινότητες πρέπει να περιφρουρήσουν την θεσμική αυτονομία τους και να διεκδικήσουν ηλεκτρικό χώρο τον οποίο να διαχειριστούν αυτοτελώς μέσα από γνήσιες ενεργειακές κοινότητες προς όφελος της τοπικής κοινωνίας. Διαφορετικά γίνονται νεροκουβαλητές του κυρίαρχου συστήματος των ολιγαρχών της πράσινης ενέργειας που υπηρετεί με τις επιλογές της η Κυβέρνηση Μητσοτάκη.