Το Ειδικό Χωροταξικό του Τουρισμού υποθάλπει τον υπερτουρισμό και την καταστροφή των περιοχών Natura.

Το Ειδικό Χωροταξικό του Τουρισμού και η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων τέθηκαν σε διαβούλευση η οποία ολοκληρώνεται. Η συζήτηση στο Περιφερειακό Συμβούλιο έγινε στην διακοπείσα Συνεδρίαση της 16 Οκτωβρίου 2024 μόνο με την συμμετοχή της παράταξης της Πλειοψηφίας καθώς οι παρατάξεις της μειοψηφίας απείχαμε.

Η παράταξη της Πλειοψηφίας ακολούθησε την πεπατημένη και γνωμοδότησε θετικά καταγράφοντας ορισμένες παρατηρήσεις οι οποίες όμως θα επισκιαστούν από την δυναμική της θετικής γνωμοδότησης.

Το νέο Ειδικό Χωροταξικό του Τουρισμού έρχεται να αντικαταστήσει το προηγούμενο χωρίς όμως να περιλαμβάνει διαφορετικές κατευθύνσεις από αυτό.

Κυρίαρχο χαρακτηριστικό του νέου πλαισίου τουριστικής ανάπτυξης που σχεδιάζουν τα υπουργεία Περιβάλλοντος και Τουρισμού είναι η προώθηση τουριστικών επενδύσεων μεγάλης κλίμακας, για τις οποίες δίνει πράσινο φως σχεδόν παντού, ακόμη και σε προστατευόμενες περιοχές Natura, αλλά και σε ακατοίκητα νησιά άνω των 300 στρεμμάτων, εξαιρώντας από την τουριστική εκμετάλλευση μόνο τις βραχονησίδες.

Το 2020 η Ελλάδα καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για την ελλιπή προστασία του δικτύου των περιοχών Natura 2000, ενώ ακόμη δεν έχουν ολοκληρωθεί και οι 23 νέες Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες οι οποίες θα θεσμοθετηθούν με προεδρικά διατάγματα και θα ρυθμίζουν οριστικά το καθεστώς προστασίας για συνολικά 446 προστατευόμενες περιοχές της χώρας. Το υπουργείο, όμως, σχεδιάζει την τουριστική τους εκμετάλλευση. 

Στο πλαίσιο της διαβούλευσης διατυπώθηκαν αντιρρήσεις και κριτικές από πολλούς φορείς. Διακρίνουμε τις εύστοχες επισημάνσεις  11 επιστημονικών φορέων  και περιβαλλοντικών οργανώσεων (ο Αρκτούρος, η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, η Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών, η Καλλιστώ, η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, ο Σύλλογος Ελλήνων Πολεοδόμων και Χωροτακτών, η Greenpeace, η MedINA και το WWF). Μεταξύ των άλλων επισημαίνουν  ότι Ειδικό Χωροταξικό του Τουρισμού:

• Στερείται επαρκούς επιστημονικής βάσης και τεκμηρίωσης ως προς τη μεθοδολογία του, την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης, τη διατύπωση των στόχων και των βασικών αξόνων παρέμβασής του, καθώς και την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. 

• Θεωρητικά μόνο υποστηρίζει την οργανωμένη −και περιορίζει τη διάχυτη− δόμηση τουριστικών εγκαταστάσεων. Στην πραγματικότητα προωθεί χωρίς ειδικότερες προϋποθέσεις τις τουριστικές επενδύσεις μεγάλης κλίμακας, ενώ συγχρόνως δεν θέτει σχεδόν κανέναν περιορισμό στο καταστροφικό μοντέλο της εκτός σχεδίου δόμησης για μεμονωμένες εγκαταστάσεις και υποδομές. Ειδικότερα για τους ώριμους προορισμούς, δεν προβλέπει ουσιαστικά κανέναν περιορισμό στην περαιτέρω τουριστική τους ανάπτυξη.

• Περιλαμβάνει ελάχιστες, και στις περισσότερες των περιπτώσεων θεωρητικές ή άστοχες, πρόνοιες περιβαλλοντικής προστασίας, έχοντας προβεί σε μια γενική και προβληματική εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων μέσω της ΣΜΠΕ, στην οποία παραγνωρίζονται βασικές περιβαλλοντικές πολιτικές, τα εργαλεία τους και η εφαρμογή τους (ύδατα, προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, βιοποικιλότητα κ.λπ.).

• Επιτρέπει τη δόμηση εκτεταμένων τουριστικών εγκαταστάσεων σε μικρές νησίδες άνω των 300 στρεμμάτων. Μια τέτοια ρύθμιση, όμως, δεν υπολογίζει το εξαιρετικά μεγάλο αποτύπωμα και την αμφίβολη βιωσιμότητα τέτοιων εγκαταστάσεων σε νησιά που δεν διαθέτουν νερό ή πηγές ενέργειας και δίκτυα διαχείρισης αποβλήτων. Γενικότερα, οι προτεινόμενες προβλέψεις παραγνωρίζουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά −και τις επιτακτικές ανάγκες περιβαλλοντικής θωράκισης και διαχείρισης− κρίσιμων περιβαλλοντικά κατηγοριών του χώρου, όπως τα νησιά, οι βραχονησίδες, ο παράκτιος χώρος ή οι προστατευόμενες περιοχές.

• Δεν προτείνει κάποια ουσιαστική αντιμετώπιση του φαινομένου του κορεσμού σε επιβαρυμένες νησιωτικές και αστικές περιοχές, παραπέμποντας την επίλυση του προβλήματος σε μελλοντικές «μελέτες εκτίμησης τουριστικής φέρουσας ικανότητας», για τις οποίες δεν παρέχει τις απαραίτητες διευκρινίσεις ή κατευθύνσεις.

• Συντελεί στην περαιτέρω αποδόμηση −αλλά και στη συγκεντροποίηση− του συστήματος χωρικού σχεδιασμού, καθώς δεν λαμβάνει υπόψη, περιορίζει ή και ανατρέπει τη χωροταξία περιφερειακού επιπέδου, δηλαδή τον σχεδιασμό εκείνον που συνθέτει και εξειδικεύει τις χωρικές παρεμβάσεις με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε χωρικής ενότητας.

Ορθά υποστηρίζεται ότι το Υπουργείο πρέπει να πάρει πίσω το Εθνικό Χωροταξικό και να το βελτιώσει έτσι ώστε να επανέλθει σε διαβούλευση.

Η δυνατότητα ανατροπής του Περιφερειακού Χωροταξικού Σχεδίου όταν συγκρούεται με επιλογές του Ειδικού Χωροταξικού του Τουρισμού ουσιαστικά ανατρέπει την δυνατότητας της Περιφέρειας να σχεδιάσει για τον χώρο της δίνοντας κατευθύνσεις προστασίας των πολιτιστικών μνημείων, των τοπίων φυσικού κάλλους αλλά και της γης μεγάλης παραγωγικότητας.

Για όλους του παραπάνω λόγους η θέση μας είναι  αρνητική στο υπό διαβούλευση Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο Τουρισμού και στην Στρατηγική του Μελέτη.