Ζητούνται απαντήσεις για τις Μονάδες Καύσης Απορριμμάτων.

 

Από την 2^α  Αυγούστου 2025 το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έθεσε σε διαβούλευση την Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για τη δημιουργία δικτύου Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης ΑΕΠΥ (Απορριματογενεις  Ενεργειακές Πρώτες Ύλες) από Αστικά Στερεά Απόβλητα (ΑΣΑ). Η διαβούλευση εξελίσσεται όλο τον Αύγουστο όταν οι πολίτες είναι σε διακοπές και οι φορείς της Αυτοδιοίκησης  διοργανώνουν παντός είδους πολιτιστικές εκδηλώσεις. Εάν δεν υπάρχει παράταση τουλάχιστον έως το τέλος του Σεπτεμβρίου, είναι δεδομένο ότι ξαφνικά μετά από ένα χρόνο ίσως βρεθούν όλοι στην επόμενη φάση όπως οι εγκρίσεις των  Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ή ακόμη χειρότερα. Η διαβούλευση συνεπώς γίνεται προσχηματική και αυτό είναι η φάση μίας συνολικής και προ πολλού εξελισσόμενης μεθόδευσης.

Η ενεργειακή αξιοποίηση των ΑΕΠΥ σημαίνει με απλά ελληνικά «καύση των σκουπιδιών». Έως πρόσφατα η μέθοδος αυτή δεν ήταν μεταξύ εκείνων που ίσχυσαν στην Ελλάδα. Προβλέφθηκε στο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων του 2020- 2023.

Εν προκειμένω «Απορριμματογενείς Ενεργειακές Πρώτες Ύλες (ΑΕΠΥ)» είναι τα υπολείμματα της επεξεργασίας των αστικών στερών αποβλήτων στις Μονάδες Ανακύκλωσης και Ανάκτησης (ΜΑΑ) τα οποία προοριζόταν για την υγειονομική ταφή. Το Σχέδιο προβλέπει ότι οι Μονάδες Ενεργειακής Αξιοποίησης ή απλά τα «Εργοστάσια Καύσης» θα είναι έτοιμα το 2030. Μέχρι τότε όμως λίγες μόνο Μονάδες Ανακύκλωσης και Ανάκτησης (ΜΑΑ) θα είναι σε λειτουργία. Συνεπώς τα απορριματογενή καύσιμα δεν θα είναι επαρκή. Η Κυβέρνηση έχει όμως νομοθετήσει με την τροποποίηση του ΕΣΔΑ το 2023, την «προσωρινή καύση» συμμίκτων, δηλαδή απορριμμάτων χωρίς πλήρη επεξεργασία παρά μόνο με υποτιθέμενη προεπεξεργασία. Εάν τα Εργοστάσια ξεκινήσουν με καύση «συμμίκτων» γιατί άραγε θα μετατραπούν μετά για την καύση των ΑΕΠΥ ή και γιατί θα χρειάζονται οι ΜΑΑ; Ο στόχος, δηλαδή να πέσει η υγειονομική ταφή κάτω από 10% το 2030, θα έχει πλέον επιτευχθεί με την καύση συμμίκτων.

Η παραπομπή των ΜΑΑ στις καλένδες ανατρέπει όλη την έως τώρα- έστω και ατελέσφορη- λογική της ολοκληρωμένης διαχείρισης των στερεών αποβλήτων με ανακύκλωση, ανάκτηση, διαλογή στην πηγή κ.ο.κ. στον πυρήνα των οποίων ήταν η ενεργή συμμέτοχή των καταναλωτών ως παραγωγών αποβλήτων αλλά και η αντίληψη της κυκλικής οικονομίας ως πυρήνας της βιώσιμης κοινωνικής ανάπτυξης.

Τα στερεά απόβλητα μετεξελίσσονται πλήρως σε εμπόρευμα και θα φύγουν από τη διαχείριση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Ως προς την μέθοδο της καύσης εγείρονται σοβαρές επιφυλάξεις για τις συνέπειες στο περιβάλλον και την υγεία. Υπάρχει ασφαλώς και αντίλογος γιατί σε αρκετές χώρες της Ευρώπης λειτουργούν Εργοστάσια Καύσης.

Οι μείζονες επιφυλάξεις όμως  αφορούν την μεθοδευμένη αποξένωση της Αυτοδιοίκησης και των πολιτών και την  αποκλειστική εκμετάλλευση των στερεών αποβλήτων από τους ιδιώτες κατασκευαστές και συνάμα ιδιοκτήτες των Εργοστασίων Καύσης. Οι Δήμοι και οι ΦΟΔΣΑ θα πληρώνουν άραγε τους ιδιοκτήτες των Εργοστασίων για να τους κάψουν τα απορρίμματα; Όπως τώρα  καλούνται να πληρώσουν για την υγειονομική ταφή; Οι εργοστασιάρχες και παραγωγοί ενέργειας θα πληρώνονται για να έχουν πρώτη ύλη για την παραγωγή ενέργειας την οποία προφανώς μετά θα πωλήσουν στο δίκτυο; Δηλαδή θα παράγουν ενέργεια χωρίς να αγοράζουν την πρώτη ύλη; Το αντίστροφο δεν θα ήταν λογικό; Τα εργοστάσια να αγοράζουν τα απορρίμματα από τους Δήμους και τους ΦΟΔΣΑ.

Όλα αυτά η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για τη δημιουργία δικτύου Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης δεν τα απαντά αλλά  είναι τα μεγάλα διακυβεύματα για την Αυτοδιοίκηση και τους πολίτες, παράλληλα με τους κινδύνους που εγείρονται για το περιβάλλον και την Υγεία.

Τα Εργοστάσια θα είναι έξι συνολικά σε όλη την Ελλάδα.

Δ.Ε.1.1: Π.Ε. Ροδόπης ή Ξάνθης

Δ.Ε.1.2: Π.Ε. Κοζάνης

Δ.Ε.2: Π.Ε. Αρκαδίας, Αχαΐας ή Ηλείας

Δ.Ε.3.1: Π.Ε. Βοιωτίας

Δ.Ε.3.2: Περιφέρεια Αττικής

Δ.Ε.4: Π.Ε. Ηρακλείου

Ο αριθμός των μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης είναι δεσμευτικός.

Από αυτά ένα θα κατασκευαστεί στην περιβαλλοντικά πολύπαθη Βοιωτία και όπως λέγεται στα Άσπρα Σπίτια από τον Όμιλο Μυτιλιναίου.

Η Δ.Ε 3.1. είναι η Στερεά Ελλάδα και η Δ.Ε. 3.2 είναι η Περιφέρεια Αττικής 

Ως προς την Στερεά Ελλάδα η Στρατηγική Μελέτη υπολογίζει ότι το 2030,  36.677 τόνοι ΑΕΠΥ θα καταλήξουν στην καύση στο Εργοστάσιο Ενεργειακής Αξιοποίησης. Επίσης η Εύβοια και συγκεκριμένα το εργοστάσιο της ΑΓΕΤ στο Μηλάκι Αλιβερίου θα καίει το 2030,  35.978 τόνους δευτερογενές καύσιμο κλάσης 3 (RDF κλπ). Στην Μονάδα της Βοιωτίας θα καίγονται επίσης 148.738 τόνοι ΑΕΠΥ από την Αττική. Σύμφωνα με την μελέτη η Μονάδα της Βοιωτίας θα καίει κατά 80% σκουπίδια της Αττικής και κατά 20% σκουπίδια της Στερεάς Ελλάδας. Στην Αττική προβλέπεται άλλη Μονάδα με δυναμικότητα 356.000 τόνους ενώ συνολικά και με όλα τα δικά της  σκουπίδια και της Στερεάς Ελλάδας θα είχε δυναμικότητα 542.000 τόνους. Προκύπτει φυσικά και ερώτημα: γιατί χρειάζεται η  Μονάδα στην Βοιωτία αφού η ποσότητα των σκουπιδιών της Στερεάς Ελλάδας είναι τόσο μικρή σε σχέση με την ποσότητα της Αττικής;

Πάντως η μελέτη επισημαίνει ότι οι ποσότητες για Αττική και Στερεά Ελλάδα είναι κατά προσέγγιση καθώς οι Μονάδες Ανάκτησης (ΜΑΑ) αυτών των δύο Περιφερειών είναι ακόμη ανώριμες. Συνεπώς το 2030 πρέπει να υπολογίζεται η καύση έστω και προεπεξεργασμένων συμμίκτων. Οι δε ΜΑΑ μάλλον «πάνε περίπατο»

Οι εξελίξεις, όπως μεθοδεύονται, οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στην επιλογή της καύσης ως βασική μέθοδο διαχείρισης των στερεών αποβλήτων λαμβανομένης υπόψη της καθυστέρησης σε υποδομές όπως οι ΜΑΑ. Εκείνο που δεν απαντά η Στρατηγική Μελέτη αλλά εμμέσως πλην σαφώς, ανατρέποντας τον κεντρικό πυρήνα του συστήματος διαχείρισης των αστικών στερών αποβλήτων, προκύπτει είναι η θέση πλέον της Αυτοδιοίκησης, των Δήμων, των ΦΟΔΣΑ και των Περιφερειών στην νέα κατάσταση όπου θα προέχει το συμφέρον των επενδυτών να έχουν στη διάθεσή τους την πρώτη ύλη με το λιγότερο ή με μηδενικό κόστος έτσι ώστε να κερδίσουν περισσότερα από την παραγωγή της ενέργειας.

Συμπερασματικά προκύπτουν τα ακόλουθα ζητήματα που πρέπει να απασχολήσουν πολίτες και φορείς της Αυτοδιοίκησης σε αυτή την φάση και με αφετηρία τη διαβούλευση για την Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για τη δημιουργία δικτύου Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης ΑΕΠΥ (Απορριματογενεις  Ενεργειακές Πρώτες Ύλες) από Αστικά Στερεά Απόβλητα (ΑΣΑ):

·       Είναι η καύση των στερών αποβλήτων περιβαλλοντικά αποδεκτή και ποια ζητήματα μπορεί να προκύψουν για την υγεία;

· Είναι υποβάθμιση της ολοκληρωμένης διαχείρισης με ανακύκλωση, ανάκτηση, επαναχρησιμοποίηση και όλες τις μεθόδους που καθιστούσαν τους πολίτες συμμέτοχους;

·       Η προωθούμενη διαδικασία σε ποιο βαθμό έχει στο κέντρο τους Δήμους και τους ΦΟΔΣΑ; Διακρίνεται η προοπτική αποξένωσης της Αυτοδιοίκησης από τη διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων;

·       Η προωθούμενη διαδικασία επικεντρώνεται στο επενδυτικό κέρδος και υποβαθμίζει το κοινωνικό όφελος που συνδέεται με την ολοκληρωμένη βιώσιμη διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων;

·       Θα συνεχίσει η Βοιωτία να είναι ο περιβαλλοντικός απόκληρος, το αποπαίδι της Στερεάς Ελλάδας που υπομένει την διαχρονική ρύπανση από τις Μονάδες Αλουμινίου, παραγωγής Ενέργειας, εγκατάλειψη της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας χάριν των φαραωνικών φωτοβολταϊκών πάρκων και της ασύδοτης εγκατάστασης αιολικών πάρκων, με τον Ασωπό εγκαταλελειμμένο στην συνεχή ρύπανση χωρίς καμία ουσιαστικά πολιτική απορρύπανσης, στην οποία προστίθεται και ο ΧΥΤΒΕΑ της Τανάγρας ως αποκορύφωμα της μεταβολής της Βοιωτίας σε «χαβούζα». Αν προσθέσουμε και την εγκατάλειψη της Κωπαϊδας συμπληρώνεται το μωσαϊκό. Θα προστεθεί και η καύση των σκουπιδιών της Αττικής;

·       Αλλά και η Εύβοια στο Αλιβέρι ομοίως, με το δήθεν Παρατηρητήριο Περιβάλλοντος να αγνοείται ……

Όλα τα παραπάνω πρέπει να συζητηθούν και να απαντηθούν αυτές τις μέρες.